Er was veel voor nodig om villa Oud Walenburg aan de Rotterdamse Walenburgerweg in zijn oude luister te herstellen. De fundering verkeerde in een beroerde staat, het balkon stond op instorten, het interieur was door lekkages ernstig beschadigd, originele wandschilderingen waren overgeschilderd en het behang verdwenen. En dat terwijl het in 1909 nog zo kleurrijk was. Architect Eduard Cuypers, neef van de beroemde Pierre Cuypers die onder meer het Amsterdamse Centraal Station en het Rijksmuseum ontwierp, voldeed aan het verzoek om een villa te bouwen in een achttiendeeeuwse classicistische stijl. Opdrachtgever J.P. Helmers, een Rotterdamse houthandelaar, was zeer gecharmeerd van de nostalgische Um 1800-stijl: een nieuw historiserende stijl, die de Lodewijk XV- en XVI- stijl en het Neoclassicisme als uitgangspunten nam. De stijl was een reactie op de moderne Art Nouveau. Cuypers schoot niet tekort. De salon en de eetkamer werden in Lodewijk XVI-stijl uitgevoerd, de muziekkamer in rococo, terwijl de hal en het trappenhuis een neorenaissance-uiterlijk kregen.

Gangenstelsel

In de daarop volgende eeuw ging veel van het schoon verloren. Zo verdwenen tijdens de periode dat de villa een religieuze bestemming had de talrijke wulpse wanddecoraties onder een witte sauslaag. Slecht onderhoud maakte de zaak er niet beter op. Begin 2000 kwam de villa in handen van woningcorporatie Woonbron Delfshaven, die het verhuurde aan stichting Pension Maaszicht. De villa en het aangrenzende klooster bieden sindsdien onderdak aan dak- en thuisloze jongeren tussen de zeventien en drieëntwintig jaar uit de regio Rotterdam. De eerste en tweede verdieping dienen als kantoorruimte, de bovenste etage, die in verbinding staat met het klooster, bevat de leefruimten voor de jongeren. Woonbron legde de restauratie van het inmiddels rijksmonumentale gebouw in handen van Kristal Projectontwikkeling, die hiervoor architectenbureau Walraad Architecten en BURGY Bouwbedrijf uit Leiden, een erkend restauratiebedrijf en lid van de Vakgroep Restauratie, aantrok. In 2007 startten de werkzaamheden, allereerst aan de fundering. Kasper Burgy van het gelijknamige restauratiebedrijf vertelt: ‘Om er bij te kunnen werd het parket plank voor plank verwijderd en genummerd, zodat we het later exact terug konden leggen. Voor het herstel van de fundering moesten twee werknemers op zeven meter diepte met een schep een kaarsrecht gangenstelsel onder de grond graven om de palen vrij te maken en te verstevigen. Zij hebben maandenlang als mollen onder de grond geleefd. Elke gang was voorzien van een richel, waarop hun schoppen rechtop tegen de wand konden staan. Hierdoor bleven de handvaten schoon en werden blaren op de handen voorkomen.’

Draadloze schakelaar

Het restauratiebedrijf BURGY bracht het interieur geheel in oorspronkelijke staat terug. Daar was een uitgebreid onderzoek aan vooraf gegaan. Dankzij oude foto’s en onder meer een artikel in een door Cuypers zelf uitgegeven tijdschrift, kreeg de architect de originele situatie goed in beeld. Omdat Woonbron vanwege duurzaamheidaspecten eigentijdse technieken wilde gebruiken, werd de villa ondermeer voorzien van een warmteterugwinningsysteem, brandveiligheidsmaatregelen en compleet nieuwe installaties. ‘Die moesten uit het zicht aangebracht worden,’ licht Kasper Burgy toe. ‘De vierhonderd meter lange mechanische ventilatiebuizen hebben we op ongeveer tien meter na volledig kunnen wegwerken.’ Andere, nu onzichtbare ingrepen, waren de gedeeltelijke vervanging van de glas-in-loodramen en het aanbrengen van nieuwe lichtpunten met draadloze schakelaars. Kasper Burgy wijst op de balusters onder de leuning op het balkon. ‘Die waren allemaal verrot. We hebben ze deels kunnen repareren, deels moeten vervangen. De voeten zijn nu vrijgehouden van de vloer, wat nieuwe schade door regenwater zal voorkomen.’ Tot slot laat hij het behang in de serre zien. ‘Dit hebben we speciaal voor dit project in China met de hand laten beschilderen, geheel naar ontwerp van Eduard Cuypers. Een fraaie finishing touch waar we erg trots op zijn!’

Download hier het hele artikel (PDF)