Op vrijdag 27 juni jl. vond de ledenvergadering plaats van de Vakgroep Restauratie. De Vakgroep bracht op uitnodiging van gastheer Jurriëns Noord een bezoek aan de bijzondere toren van het stadhuis van Bolsward.

De leden werden getrakteerd op een prachtige documentaire van de restauratie van de toren, gevolgd door een uitgebreide rondleiding in de toren zelf. Het markante stadhuis van Bolsward is gebouwd tussen 1614 en 1617. Een of enkele decennia later is de bijna massief houten stadstoren gebouwd. De houten constructie van de stadstoren is niet gefundeerd op de grond, maar op de balkenlaag van de vierschaar, waardoor deze als het ware zweeft. Op die manier bleef de ruimte eronder beschikbaar. Een bijzondere, unieke oplossing en zeldzaam in zijn soort.

Echter, destijds is het probleem van de vrije torenconstructie onderschat, omdat de moerbalken gingen doorhangen onder het enorme gewicht van de toren. Daarom is er in 1730 een houten steunpilaar in de vierschaar geplaatst ter ondersteuning van het gewicht. Bij de grootscheepse restauratie van 1894 bleek dat de pilaar aangetast was en sommige balken al onder de druk waren bezweken. Daarom werd de houten steunpilaar vervangen voor een hardstenen exemplaar. In 1955 kreeg de toren een carillon.

Door jaren van beperkt onderhoud en diverse lekkages zag de bonte knaagkever kans om zich in de vochtige toren te vestigen. De kever is destijds ontdekt en verdelgd, maar de schade, die de larven aan het hout hadden aangericht, bleef onopgemerkt. Pas tijdens de renovatie van het stadhuis 30 jaar later kwam de schade aan het licht. De bonte knaagkever had het overgrote deel van de eiken houten balken van de toren aangetast, waardoor instorting dreigde. Aan de buitenkant van de balken was niets te zien, maar van binnen waren de balken compleet opgegeten. Vanwege de ernst van de situatie is toen besloten om de hele toren in zijn geheel er af te takelen. Daarna hebben de restauratiespecialisten van Jurriëns Noord de hele toren uit elkaar gehaald en balk voor balk en plank voor plank gerestaureerd om zoveel mogelijk oorspronkelijk materiaal te behouden. Ook is zorgvuldig afgewogen welke delen van de constructie versterkt of vervangen moesten worden. Na meer dan een jaar restaureren is de toren in juni 2021 terug op het stadhuis geplaatst waardoor het icoon van Bolsward weer fier over de stad kan uitkijken. De leden van de Vakgroep Restauratie waren onder de indruk van wat zij hoorden en met eigen ogen konden aanschouwen. Het was prachtig om te ervaren met hoeveel geduld, aandacht en liefde de toren op zorgvuldige wijze is gerestaureerd.

Aansluitend op de documentaire en de rondleiding vond de ledenvergadering plaats. Restauratie-architect Karl Pesch-Konopka gaf een presentatie over het restauratieproces rondom de ‘scheve toren’ van de St.-Martinuskerk te Beek.

We kijken terug op een geslaagde bijeenkomst met dank aan gastheren Douwe Offringa en Hendri Pannekoek van Jurriëns Noord.

Interesse om lid te worden van de Vakgroep Restauratie?
Lees hier verder: Voor (restauratie)bouwbedrijven met ambitie.